Prawodawstwo i orzecznictwo dotyczące SHS (oprogramowania używanego)

Prawodawcze umocowanie w prawie międzynarodowym i europejskim

Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych z 1886 r.

• Międzynarodowy traktat, który dał podstawy do nowoczesnego rozumienia pojęcia prawa autorskiego i jego au-tomatycznego pochodzenia bez konieczności rejestracji.
• Artykuł 2 wymienia różne rodzaje działalności wydawniczej lub artystycznej, z którymi związana jest ochrona przyznana przez konwencję.

Traktat WIPO o prawie autorskim z 20. 12. 1996

• Artykuł 4 Światowej Organizacji Własności Intelektualnej mówi o prawie autorskim: "Programy komputerowe są pro-tected as literary works within the meaning of Article 2 of the Berne Convention." I tym samym dodaje je do innych utworów chronionych przez Konwencję.

Dyrektywa 91/250/EWG z dnia 14 5. 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych

• Artykuł 4, lit. C) stanowi, że: "Pierwsza sprzedaż we Wspólnocie kopii programu komputerowego przez posiadacza praw lub za jego zgodą stanowi wyczerpanie prawa do rozpowszechniania tej kopii we Wspólnocie, z wyjątkiem prawa do kontroli dalszego wypożyczania programu komputerowego lub jego kopii."

Dyrektywa 2001/29/WE z 22.5.2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów prawa autorskiego

• W preambule, w paragrafie 28, Parlament Europejski i Rada UE definiują potrzebę ponownego podkreślenia instytucji wyczerpania prawa: "Pierwsza sprzedaż oryginalnego utworu lub jego kopii przez właściciela praw autorskich we Wspólnocie lub za jego zgodą wyczerpuje prawo do kontroli odsprzedaży tego przedmiotu we Wspólnocie".
• Podkreśla się tu również wyczerpanie wewnątrzwspólnotowe - prawo autora do kontroli odsprzedaży poza UE nadal istnieje.
• W sposób negatywny kodyfikuje następnie wyczerpanie w art. 4 ust. 2.

Dyrektywa 2009/24 / WE z 23 4. 2009, w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych, art. 4:

• Lex specialis do dyrektywy 2001/29 dotyczy wyłącznie programów komputerowych.
• Zastępuje ona dyrektywę 91/250 / EWG, ale zachowuje pełne brzmienie dotyczące wyczerpania prawa do kontroli odsprzedaży.
  • Art. 4 ust. 2: "Pierwsza sprzedaż we Wspólnocie kopii programu komputerowego przez posiadacza praw lub za jego zgodą stanowi wyczerpanie prawa do rozpowszechniania tej kopii we Wspólnocie, z wyjątkiem prawa do kontroli dalszego wypożyczania programu komputerowego lub jego kopii".
• W preambule ustawodawca wymienia także inne ważne aspekty, jak np. niemożność umownego uniemożliwienia przez twórcę nabycia egzemplarza przez uprawnionego nabywcę:
  • Paragraf 13): Wyłączne prawo autora do zapobiegania nieuprawnionemu odtwarzaniu jego utworu powinno podlegać, w odniesieniu do programów komputerowych, ograniczonemu wyjątkowi pozwalającemu na odtwarzanie technicznie niezbędnej kopii w celu korzystania z programu przez uprawnionego odbiorcę. Oznacza to, że czynności utrwalania i obsługi niezbędne do korzystania z legalnie nabytej kopii programu lub do poprawiania błędów w kopii nie mogą być umownie zakazane.
• Kolejną istotną kwestią jest bezwzględna nieważność takich postanowień w umowach, które uniemożliwiałyby zastosowanie ochrony przewidzianej w dyrektywie lub wyjątków od ochrony, np. w przypadku tworzenia kopii zapasowej. W naszej opinii prawnej dotyczy to również sytuacji, w których należy chronić same filary Wspólnoty Europejskiej, takie jak swobodny przepływ towarów i kapitału.
  • Ustęp 16: Ochrona programów komputerowych na podstawie prawa autorskiego nie może stanowić przeszkody w stosowaniu innych form ochrony w razie potrzeby. Wszelkie inne postanowienia umowne, które stoją w sprzeczności z postanowieniami niniejszej dyrektywy w sprawie dekompozycji lub z wyjątkami przewidzianymi w dyrektywie w sprawie reprodukcji lub obserwacji, badania lub testowania działania programu, należy zatem uznać za nieważne od samego początku.

  
  

Umocowanie prawne w prawie krajowym

Nawet w Republice Czeskiej wyczerpanie prawa do dalszego rozpowszechniania nie jest niczym nowym. Już w nowym brzmieniu ustawy o prawie autorskim (ustawa nr 121/2000 Dz.U.) instytut ten był obecny, chociaż ustawa dotyczyła wyłącznie terytorium Republiki Czeskiej (była to więc krajowa koncepcja wyczerpania). Wraz z wejściem Republiki Czeskiej do Unii Europejskiej instytut wyczerpania rozszerzył swój zakres na całe terytorium UE - tworząc jednolity rynek europejski.

Ustawa nr 121/2000 Coll., o prawie autorskim

• § 14 ust. 2): "W przypadku pierwszej sprzedaży lub innego pierwszego przeniesienia własności oryginału lub reprodukcji utworu w formie materialnej przez autora lub za jego zgodą na terytorium jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub jednego z państw tworzących Europejski Obszar Gospodarczy, w stosunku do takiego oryginału. lub kopii utworu wyczerpane zostało prawo autora do rozpowszechniania utworu na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej i państw tworzących Europejski Obszar Gospodarczy;".
  

  
  

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE)

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 3. 7. 2012 r. w sprawie C-128/11 (UsedSoft GmbH / Oracle International Corp.)

• Decyzja, którą często określa się mianem "przełomowej", w rzeczywistości potwierdza jedynie zasady obowiązujące od 1991 roku.
• Uzupełnia je jednak o niezależność istnienia fizycznego egzemplarza - wyczerpanie dotyczy także kopii pobranych z Internetu.
• "Artykuł 4 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24 / WE (...) należy interpretować w ten sposób, że prawo do rozpowszechniania kopii programu komputerowego zostaje wyczerpane, jeżeli podmiot praw autorskich, który udzielił zezwolenia, nawet jeśli kopia jest pobierana nieodpłatnie, z Internetu na nośnik danych, udzielił również, w zamian za zapłatę ceny mającej zapewnić mu wynagrodzenie odpowiadające wartości ekonomicznej posiadanej przez niego kopii utworu, prawa do korzystania z tej kopii bez ograniczenia czasowego.
• "Artykuły 4 ust. 2 i 5 ust. 1 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku odsprzedaży licencji użytkownika, która oznacza również odsprzedaż kopii programu komputerowego pobranego ze strony internetowej podmiotu praw autorskich, drugi licencjobiorca: (...) jak również każdy późniejszy nabywca, może powołać się na wyczerpanie prawa do rozpowszechniania przewidzianego w art. 4 ust. 2 niniejszej dyrektywy i w związku z tym można uznać, że przyznano mu. że jest uprawnionym nabywcą kopii programu komputerowego w rozumieniu art. 5 ust. 1 tej dyrektywy i że przysługuje mu prawo do wykonania kopii przewidziane w tym ostatnim przepisie.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 12 10. 2016 r., w sprawie C-166/15, Aleksandrs Ranks i Jurijs Vasilevičs

• Decyzja potwierdza wnioski ze sprawy C-128/11 i dotyczy możliwości wykonywania i sprzedaży kopii zapasowych.
• W pkt 54 ujawnia jednak istotny argument, który daje nabywcom tzw. używanego oprogramowania pewność co do możliwości korzystania z zakupionego oprogramowania: "Jak przyznał Microsoft w swojej pisemnej odpowiedzi na pytania zadane przez Trybunał, licencjobiorca ma prawo do nieograniczonego korzystania z kopii używanego programu komputerowego. musi mieć możliwość pobrania tego programu ze strony internetowej posiadacza praw autorskich, ponieważ takie pobranie stanowi niezbędną reprodukcję programu komputerowego umożliwiającą nowemu nabywcy korzystanie z tego programu w sposób, do którego jest przeznaczony (...)".

Orzecznictwo państw członkowskich UE

Biorąc pod uwagę, że wszystkie państwa członkowskie mają obowiązek transpozycji tekstu dyrektywy do swoich systemów prawnych, zrozumiałe jest, że ramy prawne instytucji wyczerpania prawa są takie same we wszystkich państwach członkowskich UE, a zatem sądy krajowe powinny dochodzić do takich samych wniosków jak sądy. w innych państwach członkowskich UE. Zarówno orzecznictwo ETS, jak i BGH są ostatecznymi i najwyższymi orzeczeniami sądowymi. Potwierdza to "legalność handlu używanym oprogramowaniem".

Decyzja niemieckiego Vergabekammer Münster z dnia 1. 3. 2016 r., Az. VK 1-02 / 16

• Izba Nadzoru Zamówień Publicznych (Vergabekammer) nadzoruje ponadlimitowe zamówienia publiczne.
• W decyzji z dnia 1. 3. 2016 r. orzekł między innymi, że:
  • Udzielanie zamówień w odniesieniu do konkretnego rodzaju zamówienia (np. SelectPlus) nie jest możliwe, ponieważ stoi w bezpośredniej sprzeczności z wymogami przejrzystości i równego traktowania.
  • Oprogramowanie musi być określone jako neutralne produktowo, tzn. bez wskazywania konkretnych producentów i produktów (nie mówiąc już o poziomach rabatów czy rodzajach umów).
  • Generalnie nie można też żądać "nowych licencji", gdyż jest to definicja nieuzasadniona i prowadząca do ograniczenia konkurencji.
  • Nowe licencje i "używane" licencje są identyczne pod względem funkcji i uprawnień.
  • W przypadku wątpliwości co do zakresu licencji, zamawiający musi upewnić się, że uzyska obiektywny obraz żądanego rozwiązania i pozytywnie określi, czego potrzebuje - nie poprzez odrzucenie licencji wtórnych w całości.
  • Dowody odinstalowania i pochodzenia licencji powinny być przedstawione jako warunki przy udzielaniu zamówienia publicznego.
  • Korzyści z "nowego oprogramowania" w postaci pojedynczego klucza produktu lub portalu do zarządzania licencjami online należy określić bezpośrednio w postępowaniu o udzielenie zamówienia, wyłącznie w sposób neutralny dla produktu.
  • W postępowaniu przetargowym nie można również wymagać dostarczenia określonego rodzaju partnera Microsoftu (np. LSP), gdyż ogranicza to konkurencję oraz zasadę otwartej procedury i zasadę równego traktowania.
  • Skoro nie istnieje ewentualne roszczenie regresowe producenta, to nie można twierdzić o "ryzyku" związanym z nabyciem oprogramowania wtórnego, zwłaszcza jeśli o tym "ryzyku" rozstrzygają sądy najwyższe.

Wyrok niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 7. 2013 r., sprawa I ZR 129/08

• Sąd pomiędzy UsedSoft a Oracle był przedmiotem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zakończonego decyzją C-128/11.
• Następnie w decyzji orzeczono między innymi, że nabywcę "używanej" licencji na oprogramowanie należy uznać za "uprawnionego licencjobiorcę", który ma prawo do nabycia kopii oprogramowania.
• Sprawa została zwrócona w celu sprawdzenia spełnienia wszystkich wymogów przekazania licencji do Sądu Apelacyjnego.

Wyrok niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 11. 12. 2014 r., sprawa I ZR 8/13+

• Spór sądowy pomiędzy spol. UsedSoft i Adobe w sprawie licencjonowania objętościowego.
• Federalny Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że wyczerpanie prawa do kontroli odsprzedaży kopii dotyczy także licencji objętościowych, o ile pozwalają one na podział na kilka niezależnych kopii oprogramowania.
• Sąd odniósł się również do "ryzyka" stosowania licencji wtórnych. Producent nie może utrudniać korzystania z oprogramowania lub odtwarzania, ani kontrolować przekazywania osobom trzecim, ponieważ producent mógłby w niedopuszczalny sposób utrudniać swobodny przepływ towarów (wykładnia dokonana przez Federalny Trybunał Sprawiedliwości - BGH I. ZR 244/97).
• Konsekwencją prawną jest to, że producent nie może być uprawniony do wstrzymania się od kupna licencji wtórnej lub do odszkodowania (wykładnia dokonana przez Federalny Trybunał Sprawiedliwości - BGH I. ZR 244/97).

Wyrok niemieckiego Trybunału Federalnego z dnia 6. 7. 2000 r., sprawa I ZR 244/97

• Decyzja dotyczy głównie wyczerpania prawa do kontroli odsprzedaży licencji OEM
• Producent oprogramowania nie może dochodzić swojego interesu w tym, że wersja oprogramowania oferowana po korzystnej cenie jest sprzedawana tylko razem z nowym komputerem, przyznając od początku jedynie prawo do korzystania ograniczone do tego kanału dystrybucji.
• Jeżeli wersja programu została wprowadzona do obrotu przez producenta lub za jego zgodą, retransmisja jest bezpłatna ze względu na wyczerpanie prawa do rozpowszechniania praw autorskich, niezależnie od ograniczeń treści udzielonego prawa do korzystania.

Dodatkowe dokumenty związane z przeniesieniem licencji

/ EXCLUSIVELY / Opinia firmy prawniczej Havel & Partners w sprawie licencji z wolnego rynku 15. 3. 2019

• "Pod pewnymi warunkami sprzedaż używanego oprogramowania jest możliwa na podstawie tzw. wyczerpania prawa do rozpowszechniania tego oprogramowania."
• "Założenia, że prawo do używanego SW zostało faktycznie wyczerpane, a SW nadawało się do użytku po przeniesieniu, muszą być obiektywnie wykazane."

Opinia spol. Microsoft do oprogramowania wtórnego z dnia 26. 4. 2017 

• Microsoft Reactive SHS Letter to EU Customers-Partners to dokument, w którym Microsoft poinformował swoich partnerów i klientów o tym, jak zmieniło się orzecznictwo i jakie warunki muszą być spełnione, aby legalnie przekazywać licencje na wolnym rynku.
• Pochodzenie i warunki oprogramowania oferowanego jako używane muszą być dokładnie zbadane, aby wymagania dotyczące wyczerpania określone przez TSUE były rzeczywiście spełnione i mogły być wykazane w przypadku zastosowania wyczerpania.