Wyczerpanie praw autorskich
Program
komputerowy stanowi wynik twórczej działalności jego autora i jako taki jest
chroniony prawem autorskim i prawem o znakach towarowych. W Republice
Czeskiej jest to ustawa nr 121/2000 Dz.U. o prawie autorskim. Na poziomie
wspólnotowym jest to dyrektywa 2009/24/WE z 23.4.2009 o ochronie prawnej
programów komputerowych. Autor umożliwia korzystanie z programu komputerowego
na podstawie umowy licencyjnej, na podstawie której autor udziela swoim
klientom prawa do korzystania z określonej kopii programu.
W doktrynie europejskiej wprowadzono zasadę tzw. wyczerpania prawa autora do kontroli dalszej dystrybucji po pierwszej sprzedaży (zob. art. 4 ust. 2 dyrektywy 2009/24 / WE), która reguluje warunki, w których autor nie ma już prawa do kontroli odsprzedaży kopii oprogramowania. Jest to kompromis pomiędzy interesami ekonomicznymi autora oprogramowania a prawem licencjobiorcy do swobodnego dysponowania licencją.
Kwestia ta
wysunęła się na pierwszy plan wraz z rozwojem technologicznym, który uwolnił
dystrybucję oprogramowania od zależności od fizycznych nośników. O ile w tamtym
czasie fizyczna kopia oprogramowania, doktryna wyczerpania prawa autora do
dystrybucji kopii oprogramowania nie stanowiła większego problemu i była
powszechnie akceptowana, o tyle wraz z rozwojem dystrybucji poprzez pobieranie
nośników instalacyjnych ze stron internetowych (najczęściej producenta
oprogramowania), spory zaczęły się nasilać. Warunki licencji często zawierały
(i nadal często zawierają) warunki wykluczające możliwość dalszego
przeniesienia licencji.
Przełamanie instytutu wyczerpania
Ustalenia te zostały uznane przez rynek za naruszenie instytucji wyczerpania prawa autorskiego, w wyniku czego zostały zakwestionowane. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 3. 7. 2012 r., w sprawie C-128/11 (UsedSoft GmbH/Oracle International Corp.), potwierdził stosowanie doktryny wyczerpania prawa twórcy do kontroli dalszej dystrybucji kopii oprogramowania do kopii pobranych z Internetu.
W ślad za powyższym orzeczeniem poszło następnie inne orzecznictwo ETS dotyczące cząstkowych kwestii związanych z obrotem licencjami, takich jak możliwość wykonywania i sprzedaży kopii zapasowych itp.
Niemiecka praktyka prawna i orzecznicza zajmowała się innymi pokrewnymi zagadnieniami związanymi z przenoszeniem licencji, które pojawiły się w praktyce stosowania zasady wyczerpania, takimi jak możliwość przenoszenia i dystrybucji tzw. licencji ilościowych (Wyrok Niemieckiego Trybunału Federalnego z. 12. 2014 r., sprawa I ZR 8/13), możliwość przenoszenia tzw. licencji OEM (Decyzja Niemieckiego Trybunału Federalnego z 6. 7. 2000 r., sprawa I ZR 244/97).
W orzecznictwie stwierdzono,
że spełniając wszystkie wymienione wyżej warunki, nowy
licencjobiorca nabywa prawa do korzystania w takim samym zakresie jak pierwotny
licencjobiorca, a zatem staje się on pełnoprawnym właścicielem licencji.